Galeria
„Pogrzeb mój ma być skromny, nie różniący się od pogrzebu chrześcijanina ubogiego, gdyż przystępując przed obliczę Boga, wszyscy stajemy się takimi, wszyscyśmy równi. Przy trumnie nie ma się palić więcej nad sześć świec. Światło ognia świec jest zupełnie niepotrzebne dla umarłego ; trawi tylko marnie rzecz, która może być potrzebną i użyteczną żyjącym ludziom. Zamiast tej czczości marnej ma być w dzień mojego pogrzebu rozdane dziesięć tysięcy złotych na ludzi kalekich, chorych, ubogich…”
Stanisław Staszic: Testament
Powyższe słowa Stanisława Staszica odzwierciedlają jego szlachetną osobowość i naturę filantropa. Sam żył skromnie, a posiadane fundusze przeznaczał na cele społeczne. Całym swoim życiem potwierdzał głoszone przez siebie przekonanie, iż „tylko ten postępuje najlepiej, kto przez ciąg swojego życia poprawi los, powiększy szczęśliwość drugich ludzi”
Do dnia dzisiejszego Stanisław Staszic uważany jest za najwybitniejszą postać polskiego oświecenia o szerokich horyzontach myślowych i zainteresowaniach. Jest wzorem moralnym dla następnych pokoleń i wielkim autorytetem. Ten wielki Polak był człowiekiem mądrym, bezinteresownym , pracowitym , rzetelnym i konsekwentnym w działaniu, a także odpowiedzialnym za losy kraju.
Był postacią bardzo popularną i zasłużoną. Dzięki Jego staraniom i hojnie ofiarowanym funduszom wzniesiony został Pałac Staszica oraz pomniki: Mikołaja Kopernika i ks. Józefa Poniatowskiego. Również przeznaczył znaczne środki w swym testamencie na rzecz kilku warszawskich szpitali, na wydział lekarski Uniwersytetu Warszawskiego i Instytut Głuchoniemych oraz na budowę dla ubogich Domu Przytułku i Pracy przy ul. Wolskiej w Warszawie.
Otrzymał za swe dokonania order św. Stanisława I klasy w 1815 roku i order Orła Białego w 1824 roku. Zmarł 20 stycznia 1826 r., a 24 stycznia odbył się pogrzeb, będący wielką manifestacją. Jego grób znajduje się przy dawnym kościele klasztornym Ojców Kamedułów na Bielanach
Zasługuje na pamięć, uznanie i szacunek, dlatego należy upowszechniać jego bogaty dorobek naukowy i ogromne zasługi dla rozwoju polskiej gospodarki i oświaty. Dlatego też jest patronem naszej szkoły i wzorem dla naszych uczniów i absolwentów.
ŻYCIORYS
S. W. Staszic urodził się 6 listopada 1755 r. w Pile. Był synem Wawrzyńca i Katarzyny Sztasziców. Jego ojciec był burmistrzem Piły. Rozpoczął naukę w szkole parafialnej w swoim ojczystym mieście, potem w poznańskiej szkole średniej, następnie w seminarium duchownym, które ukończył święceniami kapłańskimi na przełomie lat 1778-1779.
W 1779 r. wyjechał na studia zagraniczne do College Royal w Paryżu, gdzie poświęcił się głównie naukom przyrodniczym i fizycznym.. Po powrocie do kraju w 1781 r. Staszic został wychowawcą synów Andrzeja Zamoyskiego. Wpłynęło to na jego poglądy na świat, ponieważ do tej pory interesowały go tylko sprawy czysto naukowe, a teraz stał się bardzo wrażliwy na aspekty polityczne z tego względu, że Zamoyski był bardzo popularnym patriotą. Wpłynęło to również bardzo na jego późniejsze zdanie o wolnej Polsce. W 1787 r. wydał książkę pt. ,,Uwagi nad życiem Jana Zamoyskiego”, a w 1890 ,,Przestrogi dla Polski”. W tym samym roku wyruszył w podróż do Włoch, podczas której powstał ,,Dziennik podróży”.
Po roku 1795, gdy Polska została wymazana z mapy Europy , zajął się działalnością na rzecz rozwoju gospodarczego kraju oraz pracą naukową. W dniach 3-22 sierpnia 1805 r. odbywa wyprawę naukową w Tatry i rozpoczyna pisanie dzieła “O ziemiorództwie Karpatów i innych gór i równin Polski”. Od 16 października 1808 r. był prezesem Towarzystwa Przyjaciół Nauk, które istniało w Warszawie od 16 listopada 1800 r. Na tym stanowisku Staszic działał aż do śmierci. W latach 1807-15 był członkiem Izby Edukacyjnej i Dyrekcji Edukacji Narodowej Księstwa Warszawskiego. Później został członkiem Towarzystwa do Ksiąg Elementarnych. 1807 r. ubiega się o urząd referendarza. Mianowany zostaje nim przez Fryderyka Augusta w listopadzie 1808 r. Następnie w 1810 r. rozpoczyna prace na stanowisku radcy w Radzie Stanu. W czerwcu 1815 r. przyjmuje nominacje na wysoki urząd członka Rady Stanu. Ponadto – w tymże samym roku w grudniu – zostaje członkiem Komisji Rządowej Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego Królestwa. Zajmował się tam sprawami
organizacji szkolnictwa. W 1816 r. był mianowany na Dyrektora Wydziału Przemysłu i Kunsztów w Komisji Rządowej Spraw Wewnętrznych i Policji. Urząd ten sprawował do maja 1824 r., kiedy to po konflikcie z Druckim-Lubeckim, na prośbę Staszica car Rosji zdymisjonował go z tego stanowiska. W 1824 r. został
ministrem Stanu Królestwa Polskiego.
Stanisław Staszic wniósł wielki wkład w rozwijanie szkolnictwa. W 1816 r. założył Szkołę Akademiczno-Górniczą w Kielcach i Instytut Agronomiczny w Marymoncie. W 1816 r. utworzono Królewski Uniwersytet w Warszawie, w którym na czele Rady Głównej stanął ten wielki Polak. Także na wniosek Staszica założona została w Warszawie w 1825 r. Szkoła Przygotowawcza do Instytutu Politechnicznego, która w 1827 r. osiągnęła status wyższej uczelni. Do jednych z największych osiągnięć Staszica należy utworzone w 1816 r. Hrubieszowskie Towarzystwo Rolnicze. Można powiedzieć, iż proces tworzenia HTR rozpoczął się już w 1801 r., kiedy to ten wielki Polak zakupił dobra Hrubieszowskie. Jednakże dopiero w 1811 r. stał się prawnym ich właścicielem. Tereny te miały powierzchnię 6000 hektarów (12000 morgów) i oprócz miasta Hrubieszów znajdowało się tam kilka wiosek. Statut HTR zniósł w tych dobrach pańszczyznę i nadał chłopom prawo własności użytkowanej ziemi, a na własność wspólną przeznaczył lasy, stawy, część gruntów uprawnych oraz młyny, tartak, cegielnie itp. Towarzystwo prowadziło kasę pożyczkową, szpital, organizowało szkoły, udzielało stypendiów itp. HTR było wówczas jedną z najbardziej dojrzałych organizacji przedspółdzielczych w Europie. Do najwybitniejszych dzieł literackich Stanisława Staszica należą: “Uwagi nad życiem Jana Zamoyskiego”
(1787), “Przestrogi dla Polski” (1790), “O ziemiorództwie Karpatów i innych gór i równin Polski” (1815), “Ród ludzki” (1819-20). Ponadto przetłumaczył on wiele książek jak choćby “Epoki natury” Buffona. Staszic był w Warszawie postacią bardzo popularną, bohaterem licznych anegdot.. Zmarł 20 stycznia 1826 r
Bibliografia:
Molik W., Stanisław Staszic, KAW, Poznań, 1980.
Wielkopolski Słownik Biograficzny, Poznań, 1983.